Specjalny obszar ochrony siedlisk "Dolina rzeki Słupi" PLH220052

CHARAKTERYSTYKA OBSZARU:

Specjalny obszar ochrony siedlisk "Dolina rzeki Słup" obejmuje rzekę Słupię od Sulęczyna do jej ujścia do morza w Ustce oraz większość jej dopływów. W jego granicach leżą:

• naturalna dolina Słupi z przyległymi łąkami i torfowiskami od Sulęczyna do jez Głębokiego;
• jez. Żukowskie ze stanowiskami żółwia błotnego;
• kompleks 9 jezior oligotroficznych z zachowaną roślinnością reliktową (Godzierz Duża, Godzierz Mała, Herta, Krosnowskie, Okoniewskie, Czarne koło Borzytuchomia, Czarne koło Kartkowa, Sitno Duże, Nożynko);
• jeziora Lipieniec Mały i Duży oraz źródliskowy obszar rzeki Skotawy z torfowiskami soligenicznymi i łąkami storczykowymi oraz mezotroficznymi jeziorami Skotawskim Dużym i Małym;
• kompleks torfowisk niskich i mechowisk w rezerwacie "Mechowiska Czaple";
• starodrzew sosnowy w rezerwacie „Gołębia Góra” nas Słupią;
• Jezioro Głębokie wraz z przyległymi podmokłymi łąkami storczykowymi;
• ujściowy odcinek strumienia Huczek w rzezerwacie "Dolina Huczka";
• naturalna, głęboko wcięta rynna rzeki Kamienicy oraz liczne przełomowe odcinki rzeki na całej długości stanowiące również tarliska dla -Cottus gobio, Lampetra planeri, Phoxinus phoxinus, Salmo trutta fario oraz Thymallus thymallus, liczne występowanie Hildenbrandia rivularis i Ranunculus fluitans;
• liczne źródliska i mniejsze dopływy, ciągnące się wzdłuż całego biegu Słupi, w tym rezerwat przyrody "Źródliskowe Torfowisko";
• duże fragmenty olsów źródliskowych i podgórskich łęgów, na stromych zboczach i w licznych wąwozach grądy oraz kwaśne i żyzne buczyny;
• podmokłe łąki i torfowiska przejściowe, na terenach bezodpływowych małe mszary i oczka dystroficzne;
• projektowany rezerwat "Stara Słupia" wraz z kompleksem lasów i podmokłych łąk oraz torfowisk;
• naturalna, głęboko wcięta rynna rzek: Jutrzenka, Kamienica, Brodek oraz liczne przełomowe odcinki innych rzek, tarliska - Cottus gobio, Lampetra planeri;

 

Strumień Huczek w Gałąźni Małej fot. L. Duchnowicz

• zbiorniki zaporowe Krzynia i Konradowo będące stanowiskami i zimowiskami wielu gatunków ptaków;
• rzeka Skotawa wraz z istotniejszymi dopływami (Maleniec, ciek z Gogolewka) i obszarami źródliskowymi wraz z kompleksem torfowisk niskich i mechowisk w rezerwacie "Skotawskie Łąki"; tarliska ryb reofilnych - Cottus gobio, Lampetra planeri w dorzeczu Skotawy, ujściowy odcinek Skotawy-tarliska Salmo salar, Salmo trutta;
• meandrująca Słupia i jej dolina wraz z licznymi starorzeczami i dopływami będącymi tarliskami łososi i troci wędrownych od Krzyni do Słupska, występowanie Ranunculus fluitans,
• malowniczy odcinek rzeki od Słupska do ujścia – korytarz ekologiczny dla wielu gatunków zwierząt, m. in. łososi, troci i minogów rzecznych, w pobliżu ujścia rezerwat leśny „Buczyna nad Słupią”, występowanie Ranunculus fluitans,

Inne cechy obszaru:

Dolina Słupi, wraz ze strefą krawędziową i dopływami, stanowi interesujący obiekt pod względem gemorfologicznym, krajobrazowym i kulturowym. Na szczególną uwagę i ochronę zasługują:

• cała zlewnia rzeki z licznymi zjawiskami źródliskowymi;
• naturalny na wielu odcinkach charakter koryta rzeki Słupi i Skotawy oraz innych dopływów;
• różnorodne formy morfologiczne;
• malowniczy krajobraz rzeki w obrębie Pradoliny Pomorskiej – wzniesienia morenowe dochodzą tu do ponad 200 m n.p.m.;
• przełomowy (podgórski) charakter rzek: Słupi w rejonie Sulęczyna, Parchowskiej Strugi, Boruji, Kamienicy, ujściowego fragmentu "Huczka", górnego Brodka oraz fragmentów rzeki Skotawy, Kamiennej i Żelkowej Wody;
• dobrze zachowane i zróżnicowane mokradła całej zlewni Słupi;
• duża lesistość obszaru;
• duży udział słodkowodnego krasnorostu w wodach Hildenbrandia rzeczna;
• miejsce bytowania, rozrodu i wędrówek ryb łososiowatych oraz innych gatunków reofilnych cennych przyrodniczo;
• liczne obiekty kulturowe, jak: grodziska, kamienno-ceglane mosty oraz zabytkowe elektrownie wodne w Soszycy, Gałęźni Małej, Konradowie, Krzyni, Skarszewie Dolnym, Słupsku;
• jako naturalny korytarz ekologiczny do zapory w Krzyni; przewidziany do udrożnienia do Zapory Bytowej;
• jako ważne miejsca wypoczynku i uprawiania wędkarstwa.

WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE:

Dolina Słupi obejmuje szereg ważnych siedlisk z Dyrektywy Siedliskowej (21 siedlisk). Są to również siedliska bardzo ważne dla cennej fauny. Na szczególną uwagę i podkreślenie zasługuje:

• masowe zgrupowania tarlisk łososia atlantyckiego, troci wędrownej, której rodzima populacja, różniąca się wyraźnie genetycznie zachowała się w dorzeczu Słupi, tarliska minoga rzecznego, w górnym biegu rzek masowe występowanie głowacza białopłetwego, minoga strumieniowego, pstrąga potokowego, strzebli potokowej
• górski i podgórski charakter rzek;
• doskonale zachowane jeziora lobeliowe z reliktową roslionnością;
• jedno z większych koncentracji zjawisk źródliskowych na Pomorzu;
• duże kompleksy lasów łęgowych o podgórskim charakterze; liczne olsy, grądy i buczyny
• znaczny udział roślin rzadkich i zagrożonych z Czerwonych List;
• bardzo duża populacja słodkowodnego krasnorostu Hildenbrandtia rivularis;
• liczne i bardzo dobrze zachowane biotopy dla ptaków drapieżnych: orlika krzykliwego, błotniaka stawowego, kani rudej, bielika, czy puchacza oraz dla ptaków związanych z obszarami wodno-błotnymi oraz łąkowymi - bociana białego, bociana czarnego, zimorodka, żurawia; tracza nurogęsi, gągoła, derkacza

INFORMACJA PRZYRODNICZA

Typy SIEDLISK znajdujące się na terenie obszaru Natura 2000 wymienione w Załączniku I:

• 3110 jeziora lobeliowe;
• 3140 twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic;
• 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne;
• 3160 naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne;
• 3260 nizinne i podgórskie rzeki ze zb. włosieniczników;
• 6410 zmiennowilgotne łąki trzęślicowe;
• 6430 nizinne ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe;
• 6510 łąki świeże użytkowane ekstensywnie;
• *7110 torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą;
• 7120 torfowiska wysokie zdolne do regeneracji;
• 7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska;
• 7150 obniżenia na podłożu torfowym;
• *7220 źródliska wapienne;
• 7230 torfowiska alkaliczne – mechowiska;
• 9110 kwaśne buczyny;
• 9130 żyzne buczyny;
• 9160 grąd subatlantycki;
• 9190 kwaśne dąbrowy;
• *91D0 bory i lasy bagienne – brzeziny;
• *91E0 lasy łęgowe (łęgi olszowo jesionowe, podgórskie łęgi jesionowo, zarośla nadrzeczne);

Pozostałe ważne typy SIEDLISK:

• P25 źródliska niewapienne;
• 723P podmokłe łąki eutroficzne.

GATUNKI objęte artykułem 4 z Dyrektywy 79/409/EWG oraz wymienione w Załączniku II Dyrektywy 92/43/EWG oraz ocean znaczenia obszaru dla tych gatunków:

SSAKI wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

• wydra Lutra lutra
• bóbr europejski Castor fiber

bóbr europejski fot. L. Duchnowicz

PTAKI wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG

• Bąk Botaurus stellaris
• Bielik Haliaeetus albicilla
• Błotniak stawowy Circus aeruginosus
• Błotniak zbożowy Circus cyaneus
• Bocian biały Ciconia ciconia
• Bocian czarny Ciconia nigra
• Derkacz Crex crex
• Dzięcioł czarny Dryocopus martius
• Dzięcioł średni Dendrocopos medius
• Gąsiorek Lanius collurio
• Jarzębatka Sylvia nisoria
• Kania czarna Milvus migrans
• Kania ruda Milvus milvus
• Lelek Caprimulgus europaeus
• Lerka Lullula arborea
• Muchołówka mała Ficedula parva
• Orlik krzykliwy Aquila pomarina
• Puchacz Bubo bubo
• Rybołów Pandion haliaëtus
• Świergotek polny Anthus campestris
• Trzmielojad Pernis apivorus
• Zimorodek Alcedo atthis
• Żuraw Grus grus

Regularnie występujące PTAKI MIGRUJĄCE nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG

• Brodziec samotny Tringa ochropus
• Brodziec piskliwy Tringa hypoleucos
• Cyraneczka Anas crecca
• Cyranka Anas querquedula
• Czernica Aythya fuligula
• Gągoł Bucephala clangula
• Tracz nurogęś Mergus merganser
• Perkozek Tachybaptus ruficollis

PŁAZY I GADY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

• Kumak nizinny Bombina bombina
• Traszka grzebieniasta Triturus cristatus
• Żółw błotny Emys orbicularia

ICHTIOFAUNA wymieniona w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

• Głowacz białopłetwy Cottus gobio;
• Koza Cobitis taenia;
• Łosoś atlantycki Salmo salar;
• Minóg rzeczny Lamperta fluviatilis;
• Minóg strumieniowy Lamperta planeri;
• Różanka Rodeus sericeus.

minogi strumieniowe na tarlisku fot L. Duchnowicz

 

BEZKRĘGOWCE wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

• czerwończyk nieparek Lyceana dispar.
• zalotka większa Leucorrhinia pectoralis;

ROŚLINY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG

Pozostałe ważne gatunki roślin i zwierząt

• tchórz Mustela putorius;
• kuna leśna Martes martes;
• kuna domowa Martes foina;
• strumieniówka Locustella fluviatilis;
• sieweczka rzeczna Charadrius dubius;
• brzegówka obrożna Riparia riparia;
• świergotek polny Anthus campestris;
• trzciniak Acrocephalus arundinaceus;
• świerszczak Locustella naevia
• pliszka górska Motacilla cinerea;
• pokląskwa Saxicola rubetra;
• ropucha szara Bufo bufo
• ropucha paskówka Bufo calamita;
• grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus;
• żaba moczarowa Rana arvalis;
• żaba wodna Rana hybr. Esculentae;
• żaba jeziorkowa Rana lessonae;
• żaba trawna Rana temporaria;
• traszka zwyczajna Triturus vulgaris;
• jaszczurka zwinka Lacerta agili;s
• żmija zygzakowata Vipera berus;
• jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara;
• zaskroniec Natrix natrix;
• lipień Thymallus thymallus;
• miętus Lota lota;
• kleń Leuciscus cephalus;
• jelec Leuciscus leuciscus;
• jaź Leuciscus idus;
• strzebla potokowa Phoxinus phoxinus;
• pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario;
• troć wędrowna Salmo trutta m. trutta;
• węgorz Anguilla anguilla;
• szczeżuja wielka Anodonta cygnea;
• szczeżuja pospolita Anodonta anatina;
• groszkówka malutka Pisidium hibernicum;
• groszkówka rzeczna Pisidium amnicum;
• rak szlachetny Astacus astacus;
• czerniec gronkowy Actea spicata;
• modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia;
• trzcinnik prosty Calamagrostis stricta;
• dzwonek szerokolistny Campanula latifolia;
• turzyca tunikowa Carex appropinquata;
• turzyca obła Carex diandra;
• turzyca dwupienna Carex dioica;
• turzyca łuszczkowata Carex lepidocarpa;
• turzyca bagienna Carex limosa;
• konwalia Convalaria majalis;
• kokorycz wątła Corydalis intermedia;
• kukułka krwista Dactylorhiza incarnata;
• kukułka plamista Dactylorhiza maculata;
• kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis;
• wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum;
• naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora;
• widlicz spłaszczony Diphasiastrum complanatum;
• rosiczka długolistna Drosera anglica;
• rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia;
• + Drosera ovata
• rosiczka owalna Drosera obovata;
• nerecznica grzebieniasta Dryopteris cristata;
• bażyna czarna Empetrum nigrum;
• kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine;
• kruszczyk błotny Epipactis palustris;
• kruszyna pospolita Frangula alnus;
• przytulia wonna Galium odoratum;
• manna gajowa Glyceria nemoralis;
• bluszcz pospolity Hedera helix;
• błotniszek wełnisty Helodium blandowii;
• przylaszczka pospolita Hepatica nobilis;
• hildenbrandia rzeczna Hildenbrandia rivularis;
• poryblin jeziorny Isoetes lacustris;
• bagno zwyczajne Ledum palustre;
• listera jajowata Listera ovata;
• lobelia jeziorna Lobelia dortmana;
• widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum;
• widłak goździsty Lycopodium clavatum;
• bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata;
• gnieźnik leśny Neottia nidus-avis;
• grążel żółty Nuphar lutea;
• grzybienie białe Nymphea alba;
• paprotka zwyczajna Polypodium vulgare;
• przygiełka biała Rhynchospora alba;
• porzeczka czarna Ribes nigrum;
• bagnica torfowa Scheuchzeria palustris;
• błyszcze włoskowate Tomentypnum nitens;
• pełnik europejski Trollius europaeus;
• pływacz drobny Utricularia minor;
• pływacz zwyczajny Utricularia vulgaris;
• borówka bagiennaVaccinium uliginosum;
• żurawina błotna Vaccinium oxyccocos;
• kozłek bzowy Valeriana sambucifolia;
• kalina koralowa Viburnum opulus.

ZAGROŻENIA:

Do istotnych zagrożeń na rzekach: Słupi i Skotawie należy:

• zabudowa hydroenergetyczna rzeki Słupi w miejscowości Słupsk, Skarszów Dolny, Krzynia, Konradowo, Gałęźnia Mała, Soszyca; budowa piętrzeń i barier hydrotechnicznych w korytach rzek, regulacje cieków;
• zaniechanie wypasu oraz zarzucenie koszenia łąk świeżych i podmokłych oraz torfowisk mechowiskowych;
• hodowla ryb łososiowatych;
• wycinanie lasu na stromych zboczach i krawędziach dolin oraz w obrębie stromych wąwozów i jarów, jak i w obrębie stromych nisz źródliskowych;
• nie całkowicie uporządkowana gospodarka wodno-ściekowa w obrębie zlewni.

STATUS OCHRONY:

W większości obszar doliny Słupi jest chroniony. Środkowa część doliny Słupi znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego "Dolina Słupi". Ponadto na terenie projektowanego soo znajdują się rezerwaty przyrody: „Las nad jez. Modrzechowskim”, „Mechowiska Czaple”, „Skotawskie Łąki”, „Jezioro Małe i Duże Sitno”, „Gołębia Góra”, „Grodzisko Borzytuchom", "Dolina Huczka", „Źródliskowe Torfowisko”, „Buczyna nad Słupią”.

Planuje się utworzenie następujących rezerwatów przyrody: „Torfowiska nad Boruja”, „Bagnicowe Uroczysko”, „Dolina Starej Słupi”, „Grabówko”.